Mijn verslag IFFR 2012

 

Tussen 1994 en 2011 maakte het Limburgs Filmcircuit elke jaar een boekwerk waarin de verslagen van alle films die de medewerkers van de Limburgse filmhuizen op het Filmfestival Rotterdam gezien hadden. Aan deze mooie traditie kwam in 2012 een einde. Omdat ik eenmaal gewend was korte impressies van de geziene films op te schrijven, vertrouwde ik ze dat jaar toe aan Facebook. Het was het laatste jaar dat ik naar het IFFR ging en heel toepasselijk besloot ik mijn 20-jarig IFFR-avontuur met een film getiteld GOODBYE.

​

 

 

 

38 TÉMOINS, Lucas Belvaux, Frankrijk/ België 2012, 104 min., Cinéart

 

Een vrouw wordt ’s nachts op straat vermoord maar geen van de 38 bewoners van de tegenover liggende flat heeft iets gemerkt. Totdat een van hen het stilzwijgen doorbreekt en bekent dat hij het wel degelijk gehoord heeft. Zijn vrouw, die tijdens de moord in het buitenland was, steunt hem, maar de andere bewoners keren zich tegen hem. Tijdens een ijzingwekkende reconstructie wordt duidelijk dat niemand dit ontgaan kan zijn, dat iedereen de ijselijke kreten heeft moeten horen, maar dat niemand actie heeft ondernomen, ook de spijtoptant niet. Hiermee geconfronteerd verlaat zijn vrouw hem alsnog.

 

Belvaux onderzoekt zonder vooringenomenheid de redenen voor de apathie van de getuigen, de twijfels, de vastberaden lafheid, de ontkenning, het schuldgevoel, maar ontkomt er op het laatst zelf niet aan: niet reageren is fout.

***

 

ABRIR PUERTAS Y VENTANAS, Milagros Mumenthaler, Argentinië/ Zwitserland/ Nederland 2011, 98 min., Just Film

 

Drie zusjes, zo tussen de 16 en 20, blijven na de dood van hun oma, een gevierd zangeres die hen opvoedde, in haar huis wonen. Ieder gaat op haar eigen manier om met het verwerken en het leven opnieuw gestalte geven. De jongste vlucht, de oudste gooit de kont tegen de krib, de middelste probeert het op een opbouwende manier. Het mooie aan de film is dat alles zo vanzelfsprekend lijkt, niets wordt uitgelegd. De scène waarin ze naast elkaar op de bank zitten en naar een liedje van haar oma luisteren is zo ingehouden intens droevig dat ik er nu nog steeds kippenvel van krijg.

****

 

AISHA’S SONG, Orlando von Einsiedel, Nigeria/ Verenigd Koninkrijk 2011, 10 min.

 

Korte film over het jonge Hausa-meisje Aisha dat als kind het zicht in 1 oog verloor en gedoemd was een ellendig leven op straat door te moeten brengen. Totdat ze in de moskee komt en daar leert te weven. Nu geeft ze les aan andere vrouwen. Mooi positief stemmend portret.

**½

 

BÉ OMID É DIDAR (GOODBYE), Mohammad Rasoulof, Iran 2011, 104 min., Hubert Bals Fonds

(achtergrondafbeelding op deze pagina)

​

 

Vanwege de titel bewust als laatste film gekozen. Volgens mij de enige film uit Iran op dit festival. Ik kan me festivals herinneren waarin je met gemak 10 Iraanse films kon zien.

 

Het lijkt wel of de situatie voor de vrouw in Iran weer verslechterd is, want deze film kan eerder vergeleken worden met Jafar Panahi’s The Circle uit 2001 dan met Offside uit 2006 van dezelfde regisseur. Overigens, Panahi en Rasoulof zijn de twee regisseurs die in 2010 vanwege hun films in de gevangenis kwamen en een verbod hebben om de komende jaren nog films te maken.

In Goodbye draait het helemaal om Leyla Zareh, die haar vergunning als advocaat is kwijtgeraakt, terwijl haar man, een journalist, ondergedoken zit en zij tot overmaat van ramp zwanger blijkt te zijn van een zwaar gehandicapt kind. Prachtig gefotografeerd, somber stemmend en ingetogen drama.

***½

 

A DANGEROUS METHOD, David Cronenberg, Frankrijk/ Ierland/ Verenigd Koninkrijk/ Duitsland/ Canada 2011, 93 min., Cinéart

 

Over hoe Freud en Jung gebrouilleerd raken. Tussen hen in staat Sabina Spielrein. Zij is eerst patiënte van Jung, daarna zijn minnares en vervolgens zelf een succesvol psycho-analytica, die een synthese formuleert tussen seksualiteit als destructieve motor (Freud) en als transformator (Jung). De film had best wel wat langer mogen zijn, met meer aandacht voor de strijd tussen de psychiaters, die nu een beetje aan de oppervlakte blijft hangen. Viggo Mortensen vertolkt Freud op een superieur-ironische manier, terwijl Michael Fassbender een ingetogen met zichzelf worstelende Jung neerzet. Keira Knightley als Spielrein is echter een desastreuze miscast: ze kan eenvoudigweg haar rol niet aan. Met Natalie Portman in haar plaats was het gegarandeerd een fantastische film geworden.

***

 

DOLLS: A WOMAN FROM DAMASCUS, Diana El Jeroudi, Syrië/ Denemarken 2007, 57 min., Jan Vrijman Fonds

 

Een jonge vrouw met twee kleine kinderen wil het werkzame leven als journaliste weer oppakken, maar dat stuit op weerstand. Dat levert obligate reacties op. Zij: “Ik heb het gevoel dat ik pas wat beteken als ik werk heb.” Familie: “Een moeder hoort bij haar kinderen.” En varianten op het aanrecht-recht. Haar man: “Toen je werkte zeurde je, nu je niet meer werkt zeur je.” Zij: “Dus ik zeur altijd?”

Het levert aan de andere kant een boeiend inkijkje in een normale familie in een land als Syrië.

Tussendoor sequenties over Fulla, de Arabische Barbie, die zelfs als je haar uitkleedt niet naakt is. Als accessoires voor de pop kun je ook een tas met een gebedsdekentje kopen.

***

 

L’ENVAHISSEUR (THE INVADER), Nicolas Provost, België 2011, 95 min., Eye Film Institute

 

Illegaal in België verblijvende Afrikaan probeert te overleven in Brussel. Hij klampt zich vast aan een zakenvrouw die hij ziet, achtervolgt en neukt. En passant rekent hij ook af met de mensenhandelaren die hij verantwoordelijk houdt voor de dood van zijn vriend. Het openingsshot bracht nogal wat teweeg in de pers: een vaginale close up van supermodel Hannelore Knuts, in het dagelijkse leven het liefje van de regisseur. Ze staat op en loopt over het strand waar zojuist een aantal Afrikanen is aangespoeld, meer dood dan levend, of echt dood. Dan stopt de camera bij een close up van hoofdrolspeler Issaka Sawadogo. Vergelijkingen met Antonioni en Lynch zijn gemaakt, maar dat betreft alleen deze eerste scène. Het thema van de film is dat heel veel menselijk potentieel ongebruikt blijft, met name van allochtonen, eerder gebruiksvoorwerpen dan personen met wie men menselijke relaties aangaat. De voor mij vaak herkenbare locaties in Brussel dragen een beetje bij aan de waardering.

***½

 

GANGSTER PROJECT, Teboho Edkins, Zuid-Afrika/ Duitsland 2011, 55 min.

 

Als eindexamenfilm wil een welgestelde witte jongeman een docu maken over zwarte gangsters in Kaapstad. Hij neemt iemand die het wereldje kent als gids en begeeft zich met camera in de gevaarlijkste wijk van de stad, waar hij enkele gangsters ontmoet. Sommigen zijn ook maar gewone jongens die iets van het leven willen maken, anderen zijn gevaarlijke gekken. Hij: “Zou ik het uithouden in de gevangenis?” Gids: “Jij bent een mooie jongen. Binnen 2 weken ben je 45 keer getrouwd en gescheiden.” Een keer is hij zo bang dat hij in zijn broek pist. De gangsters lachen zich een deuk, want ze maakten maar een geintje. Grimmige en ontluisterende maar soms ook grappige docu.

***

 

LES GÉANTS, Bouli Lanners, België/ Frankrijk/ Luxemburg 2011, 84 min., Eye Film Institute

 

Aan hun lot overgelaten door hun ouders struinen twee broertjes van 13 en 15 en een vriendje door het Waalse landschap. Stelend, blowend, auto’s jattend en zonder een cent te makke. Door een leipe dealer en door de gestoorde oudere broer van het vriendje komen ze behoorlijk in de problemen en raken hun huis en alle spullen kwijt. Gelukkig is er die lieve vrouw die hen opvangt. Na Supernova en Eldorado levert Lanners opnieuw een puike film af, die alleen al vanwege de blowende kinderen nooit in de VS te zien zal zijn en hier binnenkort ook niet meer.

***½

 

LE HAVRE, Aki Kaurismäki, Finland 2011, 93 min., A-Film

​

Eenvoudig verhaaltje over een schoenenpoetser die in de marge van de samenleving woont en zich ontfermt over een Afrikaanse vluchteling van een jaar of 15. Het verhaal is schematisch en simplistisch, de personages van bordkarton, het non-acteren zo deadpan dat Buster Keaton er nog een puntje aan kan zuigen. Maar toch weet de film je enorm diep te raken. Als je dat kunt ben je wel een heel groot regisseur, en dat is Kaurismäki natuurlijk ook.

****

 

KISEKI (I WISH), Kore-Eda Hirokazu, Japan 2011, 128 min., A-Film

 

Twee broertjes wonen sinds de scheiding van hun ouders ver van elkaar. Ze krijgen het idee om alles in het werk te stellen elkaar halverwege te ontmoeten, op het punt waar 2 hogesnelheidstreinen elkaar kruisen. Want ze hebben gehoord dat op dat moment zoveel energie vrijkomt dat een dan uitgesproken wens uitkomt. Beiden verzamelen hun beste vriendjes en vriendinnetjes om zich heen en beginnen de trip naar elkaar toe. Is de eerste helft een heel plezierige maar ook beetje vrijblijvende kijkervaring, op het moment dat de twee elkaar op een station ontmoeten en de reis voortzetten naar de magische plek, komt de film op een hoger plan. Eerst wanneer ze opgevangen worden door een ouder echtpaar, dat denkt dat het oudste meisje de dochter is van hun eigen dochter met wie ze het contact kwijt zijn (of ze werkelijk hun kleindochter is wordt in het midden gelaten; het zou zo maar kunnen) en dan het moment suprème, wanneer ze boven het geraas van beide treinen uit hun wensen uitschreeuwen. Nu ik dit opschrijf springen weer bijna de tranen in mijn ogen. Alweer een klein juweeltje van Kore-Eda, na films als Air Doll, Still Walking, Nobody Knows en After Life.

****

 

LOUISE WIMMER, Cyril Mennegun, Frankrijk 2011, 80 min.

 

Louise Wimmer is een normale, intelligente vrouw van bijna 50 die zo ongeveer rock bottom heeft bereikt: ze leeft in haar auto sinds ze haar man, die haar bedroog, heeft verlaten; ze werkt slecht betaalde baantjes als poetsvrouw; ze is vervreemd van haar dochter; haar auto heeft kuren; de woningbouwvereniging houdt haar aan het lijntje. Ze is een stugge zwijgzame vrouw die niet meteen sympathie oproept, maar waarschijnlijk neemt ze die persona aan als schild, om haar zelfrespect te bewaren. Want er zijn van die momenten dat de ‘echte’ Louise door het pantser breekt, bijvoorbeeld bij die ene ontmoeting met haar dochter. Ze oogt dan kwetsbaar, verdrietig. En dan, wanneer ze eindelijk een flatje krijgt zie je haar stugheid en afstandelijkheid als sneeuw voor de zon verdwijnen. En pas dan verdwijnt eveneens Sinnerman van Nina Simone van de soundtrack. Ik was behoorlijk onder de indruk.

***½

 

MAMA, jean Bosco Nshimiyimana, Rwanda 1012, 19 min.

 

Vrouw woont met haar twee kinderen naast degene die tijdens de genocide haar man heeft vermoord. De kinderen proberen hun moeder te verzoenen met de moordenaar van hun vader. Korte indrukwekkende documentaire over de onherstelbare wonden van de genocide waarmee heel veel Rwandezen 17 jaar later nog steeds dagelijks geconfronteerd worden.

***½

 

MONSIEUR LAZHAR, Philippe Falardeau, Canada 2011, 94 min., Imagine

​

Wist niet eens dat de film genomineerd is voor een Oscar, nl voor beste niet-Engelstalige film, maar ging erheen omdat IFFR-vriendin Harriët de film had vertaald. Ik zat naast haar en ze was bloednerveus, want dit was namelijk de 1e voorstelling en ze was er niet gerust op dat alles wel goed op de film gekomen was. Men snapt hoe teleurgesteld ze was toen bleek dat de Engels ondertitelde versie vertoond werd.

Meneer Lazhar is een Algerijnse vluchteling die als invaller in groep 8 van een school in Quebec komt lesgeven. Deze klas heeft net een traumatische ervaring achter de rug omdat de juf zich heeft opgehangen. In het klaslokaal nog wel. Op serieuze maar ook heel lichtvoetige en vaak humoristische wijze laat de regisseur zien hoe ieder met de tragedie omgaat, van de afstandelijk-formele manier van de schoolleiding en ingehuurde psychologe, tot de bedachtzame en empathische benadering van meneer Lazhar; en hoe met name de twee kinderen die de juf hebben zien hangen, een luidruchtige pestkop van een jongen en een meisje, de intelligente lieveling, het trauma trachten te verwerken. Dat levert de mooiste film van het festival op.

****½

 

MULGOGI (A FISH), Park Hong-Min, Zuid-Korea 2011, 105 min.

 

Warrig en vaag verhaal over een man en een detective die op zoek zijn naar de vrouw van de man, die zich bij een sekte heeft aangesloten. Dat had normaal gesproken gewoon een slechte film opgeleverd, ware het niet dat de film in 3D was. Buiten het feit dat 3D sowieso goedkoop kermisvermaak is dat je constant uit de filmbeleving trekt, veroorzaakt de bril een ontoelaatbare vaagheid van kleur en beeld en serieuze onderbelichting. En doordat de 3D-bril niet past wanneer je een brildrager met een groot hoofd bent zoals ik, levert het ook nog een voortdurend gevecht met de materie op.

½

 

MY NAME IS FEKER, Orlando von Einsiedel, Ethiopië 2011, 12 min.

 

Korte film over het meisje Feker dat op 8-jarige leeftijd de ellende in het gezin waarin ze opgroeit en de armoede van het platteland ontvlucht en naar de grote stad gaat. Al snel komt ze terecht in de prostitutie. Via een vriendin kan ze als ze 15 is een kappersopleiding volgen en nu heeft ze als 19-jarige een eigen kapsalon.

**½

 

NANA, Valérie Massadian, Frankrijk 2011, 68 min.

 

Na ruzie met haar vader verlaat een jonge vrouw met haar 4-jarige dochtertje Nana de ouderlijke varkensboerderij en gaat in een huisje midden in het bos wonen. Na een paar dagen verdwijnt de moeder spoorloos en blijft Nana alleen achter, maar dat maakt haar niet uit: door goed naar haar moeder te hebben gekeken en doordat ze goed heeft opgelet tijdens boswandelingen met haar opa overleeft ze moeiteloos. Grotendeels geïmproviseerd: Massadian zette gewoon de camera neer, gaf Kelyna Lecomte die Nana speelde een enkele instructie en hup, draaien maar. Dat levert weergaloze cinema op die met het gedraaide materiaal evengoed twee keer zo lang had kunnen en mogen duren. Heerlijk!

****

 

NICK, Fow Pyng Hu, Nederland 2012, 84 min., Wild Bunch

 

Nick is een onuitstaanbare man die zijn vriendin op de meest grove manieren beledigt, ook in het bijzijn van anderen, en totaal geen respect heeft voor zijn baas, eigenaar van een gerenommeerd restaurant in Rotterdam. Als hij daarom wordt ontslagen gaat hij met de Kroatische serveerster (gespeeld door Luna Mijovic, die enkele jaren geleden in Grbavica de dochter speelde en inmiddels een jonge vrouw is geworden. Ik herkende haar meteen aan haar ogen en mond) op weg naar Istrië om truffels te zoeken. Hoewel er enkele sterke scènes in zitten en sommige grofheden van Nick stiekem erg grappig zijn, zijn andere delen tenenkrommend slecht of overbodig. Waarom Nick tijdens de reis plots een zorgzame man wordt blijft in nevelen gehuld. En waarom slaan die Slovenen Nick niet helemaal lens?

**

 

PUNK IN AFRICA, Keith Jones & Deon Maas, Zuid-Afrika/ Tsjechië 2011, 82 min.

 

De titel is misleidend, omdat de film zich concentreert op Zuid-Afrika, op een klein uitstapje naar Mozambique en Zimbabwe en ultrakorte impressies van Kenia en Tanzania na, en naast punk ook reggae, ska, jazzy rock en artrock behandelt. De film geeft het mooi tijdsbeeld van hoe de jonge generatie in verzet kwam tegen de gezagsgetrouwheid van de witte maatschappij in de nadagen van de apartheid. En er is natuurlijk leuke muziek te horen en te zien. Het leukste van de film vond ik om plots Warrick Sony van The Kalahari Surfers uitgebreid geïnterviewd te zien worden. Ik had dat niet verwacht, want hun muziek valt totaal buiten de punk. Ik heb namelijk in de jaren 80 de band zien optreden en erna nog een bescheiden correspondentie met Warrick Sony gevoerd.

***

 

RO-MEN-SEU JO (ROMANCE JOE), Lee Kwang-Kuk, Zuid-Korea 2011, 115 min.

 

Lee gebruikt een wel heel ingewikkelde structuur om zijn verhaal te vertellen. Een verhaal in een verhaal in een verhaal in een verhaal, terwijl er dwars doorheen nog een verhaal loopt. Uiteindelijk gaat het over een filmregisseur in een creatieve impasse die door een vriend ergens op het platteland gedumpt wordt om inspiratie op te doen. En die doet hij op bij een met koffie rondzeulend hoertje. Veel referenties aan Alice in Wonderland, en hoewel niet altijd te volgen (in welke verhaallijn speelt dit zich nu weer af en hoe staat die in relatie tot de andere en hoe moet ik hem chronologisch plaatsen?) plezierig om naar te kijken.

***

 

SHAME, Steve McQueen, Verenigd Koninkrijk 2011, 99 min., Cinéart

​

 

Ik mag het toch wel oneens zijn met de regisseur, net als met de meeste recensies over de film? Ook hij had het er namelijk op tv over dat de film gaat over seksverslaving. Volgens mij slaat hij nu zelf de plank mis. Natuurlijk, het hoofdpersonage is seksverslaafd, maar dat is mijns inziens slechts een uiting van de onderliggende problematiek, namelijk dat hij geen persoonlijke, intieme relaties met anderen kan aangaan. Dat wordt ook heel duidelijk geïllustreerd met de scène waarin hij eindelijk zijn collega, voor wie hij duidelijk veel voelt, versiert maar dan geen erectie kan krijgen: zij is te dichtbij gekomen.

 

De hele rode draad van de film (de moeizame relatie tussen hem en zijn zus, die juist hunkert naar intiem menselijk contact met anderen, en speciaal met hem) spreekt tegen McQueens eigen stelling over de thematiek en vóór de mijne.

Dat gezegd hebbende, Shame is een zeer sterke film met fantastische hoofdrollen voor Michael Fassbender en Carey Mulligan.

****

 

VALLEY OF SAINTS, Musa Syeed, India/ Verenigde Staten 2012, 82 min.

 

Twee vrienden willen Kasjmir uitvluchten maar wanneer er rellen uitbreken en de staat van beleg wordt afgekondigd kunnen ze niet meer weg. De ene is een bescheiden man die met zijn bootje toeristen over het meer rondleidt. Hij ontmoet een wetenschapster die de watervervuiling onderzoekt en de twee ontwikkelen een sterke band, zeer tot ongenoegen van zijn vriend, die het met typisch mannengedrag niet gelukt is haar te verleiden. Aardige film.

**